Kto z nas nie pamięta stresu związanego z pierwszym poważnym egzaminem dojrzałości, czy egzaminami ustnymi na studia? Jak pomóc maturzystom w tym osobistym doświadczeniu i przygotować ich na te i kolejne wyzwania? Jak przygotować się mentalnie i pod kątem umiejętności miękkich do egzaminu? Jak pracować nad dobrym pierwszym wrażeniem? Oto 5 rad przed egzaminem ustnym.

Po pierwsze uświadom sobie znaczenie pierwszego wrażenia.

Większość z nas doskonale wie, że istnieje coś takiego jak pierwsze wrażenie, ale nie wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, jak w niektórych sytuacjach, wpływa ono na relacje międzyludzkie i decyzje dotyczące naszej przyszłości. To jakie wrażenie zrobimy na rozmówcy i jak się do spotkania z nim przygotujemy, może zaważyć na jego powodzeniu. Ogromnego znaczenia nabiera wówczas to co powiemy, jak się przywitamy, przedstawimy, czy będziemy potrafili uszanować pierwszeństwo wynikające z rangi – generalnie, jak się zachowamy, tak zostaniemy ocenieni.

Nie każda sytuacja wymaga od nas przygotowania i pełnej kontroli nad tym, jakie wrażenie chcemy wywrzeć, co zresztą byłoby absurdalne, ale egzamin maturalny czy ustny egzamin, z pewnością do nich należą.

Wg badań nad komunikacją*, jeśli wywrzemy pozytywne pierwsze wrażenie na osobie egzaminującej, rekrutującej, mamy dużą szanse, że będzie do nas przychylniej nastawiona podczas tego kluczowego spotkania.

Oto kilka aspektów, które warto przeanalizować zanim wejdziesz na salę egzaminacyjną.

1. Komunikacja werbalna – czyli to co mówisz, sposób wypowiadania się i wiedza. To są aspekty, o które uczeń musi zadbać już znacznie wcześniej😊. Krótko mówiąc, pokaż co umiesz. Z technicznego punktu widzenia, pamiętaj:
   • wchodząc – przywitaj się. Unikaj powitania w stylu „Witam”. To jakbyśmy od razu wyciągnęli czerwoną płachtę na byka. Taka forma powitań zarezerwowana jest dla gospodarzy, a w tym przypadku to komisja egzaminacyjna jest gospodarzem. Tradycyjne „dzień dobry” wystarczy. Wychodząc – pożegnaj się. Nie zapomnij o tym w przypływie stresu.
   • Jeśli masz się przedstawić podaj najpierw imię, potem nazwisko.
   • Unikaj kolokwializmów i nadmiernego zdrabniania wyrazów np. pieniążki, fajny, kumpel, dogadać się itp.
   • Trzymaj się wątku, a jeśli nie jesteś czegoś pewien – parafrazuj „Czy dobrze rozumiem, że pytał pan/pani o …”.
2. Parajęzyk – to ton głosu, jego wysokość, tempo, głośność itp. W sytuacjach stresujących, nasz głos może brzmieć nieco inaczej, drżeć, możemy mówić szybciej lub ciszej. Tak nasz organizm może zareagować na dyskomfort związany ze stresem. Stres spłyca nam oddech. Dotleń się i przed wejściem na rozmowę zrób kilka głębokich wdechów. Banalne, ale pomaga. Wiem co mówię, bo występuję na scenie prowadząc prelekcje i szkolenia. To co pomaga, to praktyka. Przygotowując się do egzaminów mów głośno, powtarzaj materiał tak, jak byś odpowiadał/a na pytania komisji. Możesz włączyć przy tym kamerę, która pomoże Ci skupić uwagę i pozwoli popatrzeć na siebie z innej perspektywy. Zaobserwuj jak zachowuje się Twoje ciało, jak brzmisz. To doskonały materiał do analizy i oswajania się ze stresującą sytuacją. Zobaczysz, że za każdym razem będzie lepiej. Na końcu prywatna rada – zanim wejdziesz na salę, zwizualizuj sobie coś pozytywnego, na co czekasz już po egzaminie😊. To pozwoli Ci wejść rozluźnionym, pewnym siebie i swojej wartości!
3. Komunikacja niewerbalna – to mowa naszego ciała/gesty/mimika. Naukowcy udowodnili, że komunikacja niewerbalna może aż pięciokrotnie zwiększyć siłę przekazu werbalnego, czyli tego co mówimy. Może też go obniżyć. Ważne, żeby komunikacja niewerbalna była spójna z tym co mówisz. Tak się dzieje głównie wtedy, gdy mamy przekonanie i wierzymy w to co mówimy, znamy odpowiedź na pytanie i dobrze czujemy się w danym temacie. Jeśli akurat dostajesz pytanie, którego kompletnie się nie spodziewałeś/łaś, Twoje całe ciało zaczyna „krzyczeć”, nie masz pojęcia co powiedzieć. Nie panikuj! Uspokój się i „zrób dobrą minę do złej gry”. Opanuj drżenie ciała i nerwowe ruchy stóp. Weź np. długopis w dłoń, co pozwoli Ci je uspokoić i zacznij mówić. Spróbuj zadany temat powiązać z tym, w którym się czujesz świetnie. Pozwoli Ci to uspokoić emocje, zebrać myśli, a przy „dobrych wiatrach” komisja zada Ci dodatkowe pytania, dzięki którym wybrniesz z trudnej sytuacji.
   Podczas udzielania odpowiedzi utrzymuj kontakt wzrokowy z rozmówcą. Osoby unikające patrzenia w oczy postrzegane są jako nieśmiałe, mało pewne siebie. Ty przecież chcesz dobrze wypaść.
   Kolejna rada przed egzaminem ustnym, to zdecydowanie unikajmy zamkniętej postawy ciała. Jeśli komfortowo czujesz się ze skrzyżowanymi rękoma i nogami – to zmień to choć na chwilę. Taka postawa pozwala czuć się wygodnie ale niekorzystnie wpływa, nie tylko na rozmowę, ale też na to jak jesteśmy odbierani. Mówi się też, że gdy zamyka się ciało, zamyka się umysł. To ostatnia rzecz, której chcielibyśmy na egzaminie.
4. Wygląd zewnętrzny. To jeden z elementów, który praktycznie natychmiast zauważamy widząc nową osobę. Pamiętajmy, by strój był adekwatny do okoliczności. Egzaminy to jedna z tych sytuacji, gdzie za pomocą stroju okazujemy szacunek i pokazujemy nasze podejście do sytuacji. Drobny przejaw indywidualizmu nie zrujnuje Ci przyszłości, ale pamiętaj, że egzamin to czas gdzie eksponujesz swoją wiedzę, a nie Twój styl.
5. Zachowanie – choć banalnie to może zabrzmieć, ale okaż egzaminującym szacunek. Szacunek i uznanie to jedne z największych potrzeb jaką mają ludzie. Tobie również się on należy.

Pamiętając o tych zasadach przed każdym egzaminem ustnym, masz bardzo duże szanse, że poczujesz się pewniej, skupisz się na merytoryce, a atmosfera egzaminu znacznie się rozluźni. Pamiętaj, że pierwsze wrażenie robi się tylko raz – wykorzystaj to i zrób to mądrze. Powodzenia!

*R. Adler, L. Rosenfeld I R. Proctor, “Relacje interpersonalne w procesie porozumiewania się”